Historia cz. 3

W okresie międzywojennym jego działalność kontynuował ks. Augustyn Łebiński, który w 1919 reaktywował działalność bank, w czasie wojny upaństwowionego przez rząd pruski. W okresie tym działacze lisewscy brali czynny udział w tworzeniu polskich władz państwowych i samorządowych.

Okres okupacji zaznaczył się tragicznie już jesienią 1939 roku. W ramach “Akcji Bezpośredniej” członkowie miejscowego Selbstschutzu aresztowali kilku mieszkańców Lisewa, wśród nich proboszcza lisewskiej parafii ks. Augustyna Łebińskiego uznanego za działacza niepodległościowego i społecznika oraz wikariusza ks. Edmunda Klebba. Po załadowaniu na wóz Niemcy wywieźli aresztantów do paparzyńskiego lasu i tam rozstrzelali, grzebiąc ich na miejscu. Ogółem w parafii zginęło ponad 20 osób. Na przykościelnym cmentarzu znajduje się mogiła 6 ekshumowanych parafian zamordowanych przez Niemców w 1939 roku.

Niemcy zrabowali trzy kielichy, paterę i bibliotekę parafialną (bezpowrotnie) oraz dwa dzwony, które po wojnie odzyskano. Gestapo skonfiskowało również księgi parafialne: chrztów z lat 1726-1880, małżeństw z lat 1796-1892 i zmarłych z lat 1774-1808 i 1819-1891. Kościół zamknięto do 24 XII 1939 kiedy to parafią zaczął administrować Polak wikariusz z Silna, ks. Jan Dettlaf, niestety został on wywieziony do obozu w Dachau w 1941r. Przez kolejne lata II wojny światowej administracją zajmowali się księża: Peter Mies(do 1943) oraz Józef Weyler ze Stanisławem Wojakiem.

Dnia 25.01.1945 r. wkroczyła do Lisewa Armia Czerwona, która nie wyrządziła szkód kościołowi. Na plebanii przez kilka miesięcy stacjonował sztab jednego z oddziałów II Frontu Białoruskiego.

Wiosną 1945 r. NKWD przeprowadziło aresztowania wśród mieszkańców parafii i deportowało do ZSRR 120 osób, połowa z nich zmarła. Ku ich czci i na pamiątkę ofiar stalinizmu na cmentarzu przykościelnym ufundowano pomnik.

Po 1945 roku nastąpiło wiele istotnych zmian w życiu mieszkańców. W 1946 roku wszystkie majątki obszarnicze, państwowe i gospodarstwa chłopskie o obszarze ponad 100 ha zostały rozparcelowane. Nowo utworzone gospodarstwa, przeważnie o wielkości 7 ha, objęli dotychczasowi pracownicy folwarczni oraz przybysze z Polski centralnej.

Po wojnie w lutym 1945 roku przywrócono tu województwo pomorskie. Jego siedziba mieściła się najpierw w Toruniu, a następnie od kwietnia tegoż roku w Bydgoszczy. Wówczas wprowadzono nowy podział powiatu chełmińskiego na gminy i gromady.

Lisewo było ośrodkiem gminnym. Taki stan przetrwał do 1954 roku, kiedy to zniesiono podział powiatów na gminy i zachowano tylko gromady. Gromady znajdowały się w Krusinie i Lisewie. Kolejne zmiany w podziale terytorialno – administracyjnym województwa bydgoskiego miały miejsce w 1973 roku. Przywrócono wtedy ponownie gminy a zniesiono gromady. Lisewo powtórnie stało się ośrodkiem gminnym.

W roku 1975 utworzono nowe województwo toruńskie. Gmina Lisewo była jedną z 49 utworzonych na terenie województwa toruńskiego.

Obecnie, po nowym podziale Lisewo jest gminą województwa kujawsko – pomorskiego.